مقدمه
براساس قانون بازار اوراق بهادار، سبدگردان شخصیتی حقوقی است که در قالب قراردادی مشخص و به منظور کسب انتفاع، به خرید و فروش اوراق بهادار برای سرمایه‌گذار می‌پردازد. سبدگردانی به معنای تصمیم به خرید، فروش یا نگهداری اوراق بهادار به نام سرمایه‌گذار معین توسط سبدگردان در قالب قراردادی مشخص و جهت کسب انتفاع برای سرمایه‌گذار است. سبد اختصاصی شامل مجموعه‌ای از دارایی‌های سبدگردانی مانند وجه نقد، سهام، اوراق خزانه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و اوراق سکه بهار آزادی است که به مشتری معینی تعلق دارد.
تعریف سبدگردانی
سبدگردانی یعنی چیدمان صحیح دارایی‌ها در قالب یک سبد مشخص که مالکیت آن کاملاً متعلق به سرمایه‌گذار است. میزان هر یک از دارایی‌ها و زمان خرید و فروش آن‌ها توسط سبدگردان تعیین و پایش می‌شود. سبدگردانی فرآیندی است که طی آن فرد خبره در امر سرمایه‌گذاری با همکاری تیمی از تحلیل‌گران حرفه‌ای و بر اساس خصوصیات، سطح ریسک‌پذیری و سرمایه هر سرمایه‌گذار، سبدی مناسب از دارایی‌های متنوع تشکیل داده و به صورت مستمر بر آن نظارت و مدیریت می‌کند. تصمیمات لازم برای رسیدن به اهداف سبد و افزایش ارزش آن از طرف مدیر اتخاذ می‌شود.
تشکیل سبد اختصاصی
برای تشکیل سبد اختصاصی، سبدگردان با بررسی اهداف و میزان ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار، پروفایل ریسک و بازدهی را تهیه می‌کند. سرمایه‌گذار با ارائه اطلاعات شخصی و سوابق سرمایه‌گذاری به تکمیل پرسشنامه تعیین میزان ریسک‌پذیری اقدام می‌نماید. اطلاعات سرمایه‌گذار توسط کارشناسان و تحلیل‌گران ارزیابی و نتیجه به اطلاع سرمایه‌گذار می‌رسد. این اطلاعات مبنای تصمیم‌گیری در فرآیند سبدگردانی قرار می‌گیرد. اطلاعات سرمایه‌گذار محرمانه تلقی می‌شود و سبدگردان ملزم به حفظ اسرار سرمایه‌گذار است.
سبدگردان گزارشات ماهانه عملکرد سبد را در مهلت‌های مقرر تهیه و برای سرمایه‌گذار ارسال می‌کند. همچنین سرمایه‌گذار از طریق پنل مخصوص سرمایه‌گذاران و با استفاده از نام کاربری و رمز عبور اختصاصی به گزارشات دوره‌ای سبد خود دسترسی خواهد داشت. سرمایه‌گذار در طی دوره قرارداد امکان برداشت و یا واریز وجه به سبد را دارد. این فرآیند با تنظیم متمم و تأیید آن توسط طرفین به اطلاع سازمان بورس و اوراق بهادار خواهد رسید. علاوه بر سازمان بورس و اوراق بهادار، یک موسسه حسابرسی به عنوان امین بر فعالیت‌های سبدگردانی نظارت دارد.
مدارک و مراحل مورد نیاز برای تشکیل سبد
- تکمیل قرارداد سبدگردان و سرمایه‌گذار
- تکمیل فرم تحلیل ریسک
- تهیه و تکمیل فرم ایجاد کد
- سبدگردان و انتقال سهام
- در صورت داشتن آورده غیرنقدی، تکمیل فرم مربوطه
- تصویر شناسنامه و کارت ملی سرمایه‌گذار
- تصویر گواهینامه نقل و انتقال سهام
فرآیند خرید و فروش اوراق بهادار برای سبد
سبدگردان، خرید و فروش اوراق بهادار را در قالب کد معاملاتی جداگانه‌ای انجام می‌دهد که ترکیبی از شناسه‌های سبدگردان و سرمایه‌گذار است. در صورتی که آورده مشتری به صورت اوراق بهادار باشد، اوراق بهادار پس از انعقاد قرارداد با تأیید سازمان از کد معاملاتی اصلی به کد معاملاتی جدید منتقل می‌شود.
هزینه‌های سبدگردانی
- کارمزد سبدگردان
- کارمزد انجام معاملات اوراق بهادار مطابق مقررات بورس اوراق بهادار
- مالیات نقل و انتقال اوراق بهادار مربوط به قرارداد
خاتمه قرارداد سبدگردانی
پس از پایان مهلت قرارداد و عدم تمدید آن، سبدگردان مجاز نیست تغییری در سبد بدهد و موظف است کل وجوه سبد را ظرف دو روز کاری به سرمایه‌گذار پرداخت کند. سایر دارایی‌های سبد نیز در صورت عدم درخواست فروش توسط سرمایه‌گذار، به کد سهامداری سرمایه‌گذار منتقل می‌شود.